Έχουν περάσει λίγες μόλις μέρες από όταν συνάντησες το μωρό σου για πρώτη φορά. Το κράτησες στην αγκαλιά σου, τόσο μικροσκοπικό και εύθραστο, μύρισες την «εθιστική» μυρωδιά που αναδύει, έχεις περάσει ήδη ώρες χαζεύοντας το στέρνο του να ανεβοκατεβαίνει.
Αυτές είναι οι πρώτες αισθήσεις που έχεις από το μωρό σου- μέσα από τις αισθήσεις και τη σωματική επικοινωνία θα γνωριστείτε, άλλωστε, αρχικά με αυτό το νέο ανθρωπάκι που ήρθε στη ζωή σου. Ανυπομονούσες για τη συγκίνηση αυτή που θα σε συνεπάρει, για αυτή την πρωτόγνωρη εμπειρία που θα αλλάξει τη ζωή σου…
Ωστόσο τα συναισθήματα που βιώνεις μπορεί να είναι διαφορετικά ή πιο περίπλοκα από αυτά που περίμενες… Μπορεί τα συναισθήματά σου να εναλλάσονται μέσα στην ημέρα: μαζί με τη χαρά και τη στοργή, μπορεί να νιώθεις ευσυγκίνητη, μελαγχολική, ευερέθιστη, μπερδεμένη….ή μπορεί να μην νιώθεις «αυτόματα» άνετα στο ρόλο σου ως μητέρα, ή να μην ένιωσες μία μαγική σύνδεση με το μωρό σου με το που το αντίκρυσες. ‘Ολα αυτά σε προβληματίζουν και μπορεί να φέρουν και την ερώτηση στο μυαλό σου: Μήπως έχω επιλόχειο κατάθλιψη;
Όπως κάθε αλλαγή, έτσι και αυτή βιώνεται διαφορετικά από κάθε γυναίκα και σίγουρα δεν υπάρχουν συναισθήματα που «πρέπει» αυτόματα να βιώσεις με το που γεννήσεις το μωρό σου. Η εμπειρία του ερχομού ενός μωρού χρωματίζεται συναισθηματικά και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες:
- Τις συνθήκες του τοκετού
- Τη σωματική υγεία του μωρού και της μητέρας
- Προηγούμενες εμπειρίες της μητέρας
- Διαθέσιμη υποστήριξη πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον τοκετό
Οι πρώτες ημέρες μετά τον τοκετό χαρακτηρίζονται από δραματική αλλαγή των επιπέδων των ορμονών στο σώμα της γυναίκας, κάτι που σχετίζεται με την έντονη εναλλαγή συναισθημάτων που πολλές γυναίκες βιώνουν. Περίπου το 80% των γυναικών εκτιμάται ότι περνά αυτό που χαρακτηρίζεται ως «επιλόχεια μελαγχολία» (Baby blues). Τα συμπτώματα αυτής της περιόδου μπορεί να περιλαμβάνουν ευσυγκινησία, φαινομενικά αδικαιολόγητα κλάματα, ευερεθιστότητα, άγχος, διαταραχές του ύπνου (δυσκολία να κοιμηθεί ακόμη και όταν το μωρό κοιμάται) ή της όρεξης, δυσκολία συγκέντρωσης. Τα βιώματα αυτά συνοδεύουν συχνά την μετάβαση στη γονεϊκότητα και μπορεί να εμφανιστούν τόσο στην πρώτη εμπειρία γέννας όσο και στις μετέπειτα. Συνήθως τα συμπτώματα της επιλόχειας μελαγχολίας περνούν χωρίς εξειδικευμένη παρέμβαση, από μόνα τους, με την πάροδο συνήθως δύο περίπου εβδομάδων.
Είναι λοιπόν, πολύ συχνό και φυσιολογικό να νιώθεις έτσι τον πρώτο καιρό μετά τη γέννηση του μωρού σου. Ακόμη και όταν οι ορμόνες ισορροπήσουν κάποιες συναισθηματικές δυσκολίες είναι πιθανό να επιμείνουν. Αυτές μπορεί να σχετίζονται με την έντονη κόπωση, την έλλειψη ύπνου, τις δυσκολίες της φροντίδας του μωρού. Η μετάβαση στη γονεϊκότητα μπορεί να φέρει απρόσμενες αλλαγές σε πολλά επίπεδα της ζωής της μητέρας και του ζεύγους. Τα συναισθήματα, λοιπόν, αυτής της περιόδου μπορεί να είναι έντονα, αμφιθυμικά, περίπλοκα.
Αυτό που μας κινητοποιεί να σκεφτούμε με όρους διαταραχής αφορά στην διάρκεια, τη συχνότητα και την ένταση των δυσκολιών. Δηλαδη, μία μητέρα μπορεί να νιώθει ευάλωτη και αγχωμένη τον πρώτο καιρό με το μωρό της. Όταν όμως οι επίμονες σκέψεις της κρατούν για αρκετό καιρο, είναι τόσο έντονες που δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στη φροντίδα του μωρού ή του εαυτού της, όταν εμαφνίζονται τόσο συχνά μέσα στην ημέρα που δεν είναι διαχειρίσιμο για εκείνη, τότε οφείλουμε να σκεφτούμε οτι ενδεχομένως να χρειάζεται περισσότερη υποστήριξη.
Τα συμπτώματα της επιλόχειας κατάθλιψης δεν διαφέρουν από εκείνα της τυπικής κατάθλιψης και, σε αντίθεση με την επιλόχεια μελαγχολία, δεν υποχωρούν από μόνα τους με την πάροδο του χρόνου. Αντιθέτως μπορεί να επιδεινωθούν με σημαντικές συνέπειες για τη μητέρα, το βρέφος και την οικογένεια. Επομένως η έγκυρη αξιολόγηση και υποστήριξη είναι εξαιρετικά σημαντική για τη συνέχιση της φροντίδας του μωρού, την ενίσχυση της ψυχικής υγείας της μητέρας και την υποστήριξη του μεταξύ τους δεσμού. Όταν παρατηρούμε σύγχυση, απώλεια ενδιαφέροντος, καταθλιπτική διάθεση ή άγχος (η αγχώσης διαταραχή είναι εξίσου κοινή στην περίοδο της λοχείας), επίμονες σκέψεις, ενοχές και χαμηλή αυτοεκτίμηση, διαταραχές όρεξης και ύπνου που δεν υποχωρούν ή και εντείνονται με το πέρασμα των ημερών είναι σημαντικό να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό.
Ένας Ψυχολόγος ή Ψυχίατρος μπορεί αρχικά να εκτιμήσει την κατάσταση και να προτείνει εξατομικευμένες θεραπευτικές επιλογες.
Αυτό που είναι πολύ σημαντικό να έχουμε υπόψιν είναι οτι η επιλόχεια κατάθλιψη είναι μία διαταραχή που υποδιαγνώσκεται σε μεγάλο βαθμό καθώς σπάνια οι ίδιες οι μητέρες θα ζητήσουν βοήθεια. Φοβούμενες ότι θα χαρακτηριστούν ανεπαρκείς ως μητέρες, ακούγοντας από τους γύρω τους οτι «δεν πρέπει να είναι αχάριστες» και πρέπει να χαρούν το μωρό τους, πολλές γυναίκες υποφέρουν σιωπηλά, βιώνοντας τη μοναξιά του να μην μπορούν να εκφράσουν την αληθινή εμπειρία τους, νιώθοντας ενοχές για το πώς αισθάνονται και μην γνωρίζοντας πώς να βγουν από αυτή την κατάσταση. Για το λόγο αυτό ο περίγυρος μίας γυναίκας μπορεί να παίξει εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην αναγνώριση της δυσκολίας, τη φροντίδα και την αναζήτηση υποστήριξης. Αυτό περιλαμβάνει το σύντροφο , την ευρύτερη οικογένεια, τους επαγγελματίες υγείας που συναναστρέφεται μία μητέρα, το κοινωνικό δίκτυο, επομένως μας αφορά όλους!
Η ενημέρωση και η εξοικείωση με την πολυπλοκότητα της συναισθηματικής εμπειρίας και τις ψυχολογικές διαστάσεις της μετάβασης στην γονεϊκότητα και για τους δύο γονείς είναι εξαιρετικά χρήσιμη καθώς οι νέοι γονείς μπορεί να νιώσουν πιο ενδυναμωμένοι και προετοιμασμένοι για τις εμπειρίες που θα βιώσουν. Φροντίζοντας και υποστηρίζοντας τους γονείς στα πρώτα τους βήματα, ενισχύουμε την φροντίδα των παιδιών τους!
Στο We Welcome Babies παρέχονται συναντήσεις προετοιμασίας κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης (ατομικά, σε ζευγάρια και ομαδικά) όπως επίσης παρέχεται ολοκληρωμένη φροντίδα κατά την περίοδο της λοχείας, τόσο στην αντιμετώπιση πρακτικών ζητημάτων της φροντίδας του μωρού (Έλλη Καστρίκα) όσο και στην ψυχολογική/ συναισθηματική υποστήριξη και θεραπεία (Νικολέττα Κουχάρσκα)
Πηγές :
Quatraro, R. M. and Grussu, P. (2020) Handbook of Perinatal Clinical Psychology. Taylor and Francis.
Warren, B. and Berger, B. C. (2021) The Pregnancy and Postpartum Mood Workbook. Taylor and Francis
